در این مقاله کوتاه به رایج‌ترین و دردسرساز ترین مشکل پمپ‌های آب پرداختیم. مشکلی که بارها از سوی مصرف‌کنندگان پمپ آب ( در تمامی مصارف؛ صنعتی، کشاورزی و خانگی) مطرح شده است. این مشکل، کم شدن فشار پمپ آب است. تصور کنید پمپ برای افزایش فشار و پمپاژ آب به مناطق دور از منبع آب طراحی شده، اما نمی‌تواند کارایی و عملکرد بهینه‌ای داشته باشد. الکتروچکاپ در ادامه به 4 علت اصلی این مساله پرداخته است (دلایل به ترتیب اولویت تعمیر فهرست شده‌اند. یعنی هر چقدر زودتر اقدام به تعمیر کنید، هزینه سیم پیچی پمپ آب کمتر و مشکل سریعتر حل می‌شود).
دلیل اول و اصلی: خوردگی پروانه برنجی
پرمصرف‌ترین پمپ آب، پمپ‌های نیم و یک اسب لوارا است. سابقه و کیفیت بالای این پمپ، باعث شده هم با استقبال زیادی مواجه شود و هم از سوی دیگر بازار پر باشد از نسخه‌های کپی برابر اصل. در واقع از طراحی و ساخت پمپ ایتالیایی لوارا به شکل‌های مختلف، کپی برداری شده است. قطعات به کار رفته در این پمپ‌ها کیفیت‌های متفاوتی نیز دارند. این نکته ارتباط مستقیمی با خرابی و کم فشار شدن پمپ دارد.
دلیل اصلی کم شدن فشار پمپ آب، خوردگی پروانه برنجی است. در واقع درون پمپ آب‌ها از یک مدل پروانه برنجی استفاده می‌شود (قابل پیش بینی است که نسخه‌های با کیفیت پایین، قطعات ضعیف‌تری نیز دارند). پروانه برنجی عمر مفیدی دارد و چون جنس آن از آلیاژ مس و روی (برنج) است، احتمال خوردگی در آن بالاست. لازم به ذکر است؛ پروانه بشقابی و جتی نیز وجود دارد اما نسبت به پروانه برنجی، کمتر استفاده می‌شوند.
از سوی دیگر، پروانه برنجی، در دما های مختلف خواص متفاوتی دارد.مثلا هرچه آب سرد تر باشد پروانه برنجی انعطاف کمتری خواهد داشت. همچنین در زمان فعالیت پمپ، پروانه با دور بسیار بالایی میچرخد. در این حالت اگر سنگ ریزه به درون آن وارد شود، چون سرعت بالایی دارد، پره‌های (لبه‌های) پروانه می‌شکند.
یعنی با هر بار ورود سنگ ریزه به درون پروانه، این قطعه خراب شده و کارایی خود را از دست میدهد. متاسفانه کیفیت و فشار آب در اطراف شهر، پایین است. یعنی مردم به دلیل فشار پایین آب مجبورند از پمپ استفاده کنند. از سوی دیگر به دلیل کیفیت پایین آب، پمپ خیلی زود خراب شده و تعمیر پمپ آب یا تعویض قطعات مختلف بویژه پروانه و بلبرینگ ضرورت پیدا میکند.
دلیل دوم: خرابی محفظه پروانه
در برخی موارد، اگر نسبت به تعویض پروانه برنجی اقدام نشود و این قطعه با حالت نیمه شکسته و خراب به کارش ادامه دهد، مشکل جدی‌تری رخ میدهد. در ادامه این پروسه، پروانه خراب و همچنین کیفیت پایین آب تصویه شده ، باعث خوردگی محفظه اش می‌شود. نتیجه‌ی خرابی محفظه پروانه نیز، افت فشار آب است. یعنی هم پروانه خراب است و هم محفظه پروانه. در این شرایط، قدرت پمپ و فشار آب نصف می‌شود.
دلیل سوم: خرابی کاسه نمد و نافی (خرابی قطعات آب بند)
در حالتی که هم پروانه خراب است و هم محفظه پروانه، سیستم پمپ و سیم پیچی الکتروموتور پمپ فشار وارد می‌شود. چرا؟ چون پمپ با قطعات شکسته، بار مضاعفی را تحمل میکند تا آب را با فشار پمپاژ کند. قاعدتاً نمی‌تواند این کار را بدرستی انجام دهد و داغ میکند. در نتیجه این فرآیند، کاسه نمد و نافی و در کل قطعات آب بندی خراب می‌شود چون پلاستیکی هستند. زمانیکه کاسه نمد و نافی خراب شود، آب به درون بلبرینگ نفوذ میکند.
بهتر است بدانید که آب دارای حالت مویینگی است (این حالت باعث می‌شود آب به شفت بچسبد و در ادامه این مسیر به بلبرینگ برسد). آبی که وارد بلبرینگ می‌شود، باعث خشکی و زنگ زدگی آن می‌شود. با ادامه پیدا کردن این وضعیت، بلبرینگ خرد شده و در نهایت الکتروموتور می‌سوزد. در صورت سوختن، هزینه سیم پیچی پمپ آب بشدت افزایش می‌یابد.
در واقع دلایل اول تا سوم به صورت زنجیره وار و پشت سر هم اتفاق می‌افتد. با یک حساب سرانگشتی متوجه می‌شوید؛
- هزینه تعمیر پمپ آب وقتی فقط به تعویض پروانه نیاز دارد، چقدر است؟
- هزینه تعمیر پمپ وقتی فقط به سرویس دوره‌ای، روغنکاری بلبرینگ و یا تعویض بلبرینگ نیاز دارد، چقدر است؟
- هزینه تعمیر وقتی که مشکل حاد شده و تا سوختن الکتروموتور و جا به جا شدن هسته پیش رفته، چقدر است؟
قطعاً هر چه شما سریعتر جهت تعمیر پمپ آب اقدام کنید، ضرر و زیان کمتری را متحمل می‌شوید. هزینه پایین‌تری را نیز باید پرداخت کنید. البته پمپ و تجهیز مورد نظر نیز عمر بیشتری خواهد داشت.
دلیل چهارم: جا به جایی هسته
حالا شما هسته الکتروموتور را در نظر بگیر ( این هسته از فشردن ورق های فولادی روی یکدیگر تشکیل شده) این ورق‌ها توانایی مشخصی دارند. اگر بیش از توان و قدرت پیش بینی شده برای یک موتور، از آن کار کشیده شود، خیلی زود کارایی خود را از دست میدهد. حالا فرض کنید الکتروموتور در حالت گیرپاژ را به برق بزنید ، نتیجه نهایی چرخیدن هسته است.
وقتی هسته بچرخد دو حالت دارد؛
الکتروموتور جهت تعمیر به تعمیرگاه الکتروچکاپ فرستاده می‌شود. در برخی موارد، تعمیرکاران با تجربه می‌توانند هسته را به حالت اولیه برگردانند. در غیر اینصورت، الکتروموتور عملاً هیچ کارایی ندارد و باید دور انداخته شود. البته این مورد به ندرت پیش می‌آید. الکتروچکاپ در مقاله سیم پیچی الکتروموتور به چرخیدن هسته یا خارج شدن هسته از جای خود پرداخته است.
سخن پایانی
دانستیم که دلیل اصلی و رایج کم شدن فشار پمپ آب، خرابی پروانه و محفظه پروانه است. اگر به این موضوع رسیدگی نشود، مشکل تا سوختن الکتروموتور پیش می‌رود. در مجموع برای کار کردن درست پمپ آب، استانداردهایی وجود دارد. اگر پروانه و محفظه پروانه، بلبرینگ و الکتروموتور پمپ در حالت ایده آل باشد، پمپ می‌تواند بهترین عملکرد را داشته باشد. در نقطه مقابل، هر کدام از این قطعات و یا تجهیزات پمپ از حالت استاندارد فاصله بگیرد، اولین اتفاقی که می‌افتد این است که روی فشار آب تاثیر می‌گذارد.
