الکتروموتورها عضو ثابت تمامی کارگاه‌های صنعتی و کارخانجات هستند. هزینه خریداری، تعمیر و سیم پیچی الکتروموتور چشمگیر است. بنابراین بهتر است در راستای عمر مفید و بهینه الکتروموتور، اقدامات پیشگیرانه لازم را انجام دهید. الکتروچکاپ از تخصص، دانش فنی و تجربه خود کمک گرفته تا در یک مقاله کوتاه، به این سوال پاسخ دهد؛ چگونه از سوختن الکتروموتور جلوگیری کنیم؟
اقدامات لازم جهت جلوگیری از سوختن الکتروموتور
- نصب تابلو برق
برای جلوگیری از سوختن الکتروموتور باید حتماً یک تابلو برق دقیق و استاندارد در کارگاه یا محیط صنعتی، نصب شود. یعنی یک مهندسِ برقِ متخصص، باید مطابق با اصول مهندسی، یک تابلو برق بر سر راه برق الکتروموتور نصب کند. تابلو برق مزایای متعددی دارد و به عنوان محافظ و تامین‌کننده ایمنی در برابر اتصالی، شوک الکتریکی و آتش‌سوزی معرفی می‌شود. همچنین تابلو برق‌ها پس از نصب درست و اصولی، از آسیب‌های ناشی از نوسانات شبکه برق سراسری به تجهیزات کارگاه‌ها و دستگاه‌های متصل به سیم کشی الکتریکی پیشگیری می‌کند.
معمولاً درون تابلو برق از کنترل فاز، انواع فیوزها، جعبه فیوز و بی متال استفاده می‌شود. هر کدام از این تجهیزات وظیفه خاصی دارند. به عنوان مثال؛ برای حفاظت از موتورهای الکتریکی در مقابل اضافه بار از رله‌های حرارتی (بی متال) استفاده می‌شود. اساس کار این رله ها بر پایه اختلاف ضریب انبساط طولی دو فلز به کار رفته است. یعنی از بی متال بر سر راه برق استفاده می‌کنند که اگر افت ولتاژ یا نوسانی باشد، بی متال برق را قطع کرده و وارد الکتروموتور نشود که به آن آسیب بزند. این یک کار مهم و اساسی است و برای تمامی کارگاه‌های صنعتی یک ضرورت است.
- دفعات روشن و خاموش شدن الکتروموتور
تعداد دفعات روشن و خاموش شدن الکتروموتور در عمر آن بسیار موثر است. بنابراین یک اقدام اساسی برای جلوگیری از سوختن الکتروموتور این است که؛ موتور بی دلیل روشن و خاموش نشود. البته در برخی موقعیت‌ها که موتور پیاپی روشن و خاموش می‌شود، می‌توان از تهویه اضافی کمک گرفت. یک سیستم تهویه مجزا از افزایش دمای بیش از حد موتور جلوگیری می‌کند. همچنین کارکردن بدون بار برای مدتی قبل از خاموش نمودن موتور، باعث خنک شدن سیم پیچ و هسته می‌شود. از سوی دیگر می‌توانید موتور را در حالت بی باری و ولتاژ پایین منبع تغذیه، روشن بگذارید تا موتور خنک شود.
- سرویس دوره ای و منظم
سرویس دوره ای و منظم الکتروموتور شامل موارد زیر می‌شود؛
- شستشوی موتور با فشار باد یا کمپرسور و آب
- روانکاری و روغنکاری قطعات مکانیکی (بویژه بلبرینگ‌ها) جهت کاهش اصطکاک قطعات و جلوگیری از افزایش دما
در نظر داشته باشید که بسیاری از سوختگی‌ها به دلیل شکستن بلبرینگ است. برای اینکه از سوختن الکتروموتور جلوگیری کنیم باید به طور منظم، تجهیز را سرویس کرده و تمامی قطعات مکانیکی و عملکرد بهینه آنها را مورد بررسی قرار دهیم.
- تهویه مناسب الکتروموتور
اگر موتور در محیطی با تهویه نامناسب و محدود نصب و مورد استفاده قرار گیرد، قطعاً پس از مدتی دچار افزایش دمای بیش از حد خواهد شد. این دمای بالا می‌تواند به عایق بندی موتور و گریس یاتاقان‌ها آسیب بزند. همچنین گرد و غبار و آلودگی‌ها می‌تواند باعث گرفتگی و مسدود شدن سوراخ‌ها و مجاری تهویه الکتروموتور شود.
بنابراین در جهت پیشگیری از افزایش دمای موتور که به سوختن آن ختم می‌شود، حتماً باید آلودگی‌ها به صورت منظم از محل‌های تهویه هوا زدوده شوند. به علاوه الکتروموتور را در جایی با تهویه دائمی نصب کنیم به گونه ای که دماهای زیاد به عایق و یاتاقان‌های آن صدمه نزند. هر چقدر الکتروموتور خنک‌تر کار کند (از طریق تهویه خارجی، روغنکاری و تعویض سرپوش فن و پروانه خنک کن)، طول عمر آن نیز افزایش می‌یابد.
چند توصیه پایانی برای جلوگیری از سوختن الکتروموتور
- رطوبت و چگالی محوطه درون موتور چک شود.
- از محکم بسته شدن تمامی اتصالات و قطعات اطمینان حاصل شود. همه اتصالات الکتریکی باید سفت و محکم با گشتاور مناسب بسته شوند.
- تعادل ولتاژ و جریان بررسی شود. عدم تعادل ولتاژ زمانی اتفاق می‌افتد که دامنه ولتاژهای سه فاز متفاوت از یکدیگر است. عدم تعادل ولتاژ باعث عدم تعادل جریان می‌شود.
- پایین و بالا بودن ولتاژ کنترل شود. کم و اضافه بودن ولتاژ، عایق‌های استاتور را به مرور زمان فرسوده می‌کند. همچنین پایین بودن ولتاژ منجر به تنش حرارتی در عایق‌ها می‌شود.
- بلبرینگ‌ها مرتباً چک شود. بلبرینگ شکسته یا فرسوده، اصطکاک را افزایش داده، حرارت بالایی تولید کرده و راندمان الکتروموتور را کاهش میدهد. اگر باری بیش از حد مجاز بر روی موتور اعمال می‌کنید، اگر روانکاری و روغنکاری نامناسب و ناکافی است، اگر شفت در محور خود منطبق نیست، قطعاً به شکستگی بلبرینگ‌ها ختم خواهد شد.
