اجزای الکتروموتور
یک الکتروموتور بر اساس کاربردش دارای اجزای مختلفی است. اجزا الکتروموتور شامل؛ روتور، استاتور، پروانه خنک کن، سیم‌پیچ و یاتاقان(بلبرینگ) میشود. طبقه‌بندی الکتروموتور را می‌توان با ملاحظاتی مانند؛ نوع منبع تغذیه، ساختار، نوع خروجی حرکت و کاربردها انجام داد. تمرکز اصلی این مقاله بررسی تعمیرات و سیم پیچی الکتروموتورها است.
سیم پیچی الکتروموتور چیست؟
سیم‌های لاکی که داخل شیارهای یک هسته (معمولاً آهن چند لایه) پیچیده شده‌اند، به عنوان سیم پیچ الکتروموتور شناخته میشوند. این سیم‌ها مسیری را برای جریان الکتریکی ایجاد و میدان مغناطیسی را برای چرخاندن روتور در موتور ایجاد میکنند. در واقع سیم‌پیچ از سیم‌های لاکی درهم تنیده زیاد و با آرایش خاص بر روی یک هسته آهنی، تشکیل شده است.
به یاد داشته باشید که یکی از کلیدی‌ترین اقدامات برای بهبود عملکرد موتورهای الکتریکی، سیم پیچی الکتروموتور است. جنس و عایق انواع سیم‌پیچی به توان موتور بستگی دارد. به عنوان مثال؛ برای سیم‌های با توان کمتر از 150 کیلو وات، از سیم مسی لاکی و برای سیم‌هایی با توان بیش از 150 کیلو وات از شینه مسی استفاده میشود. شینه مسی امکان مقاومت در برابر فشار قوی را فراهم می‌کند. به طور معمول عایق سیم‌های توان پایین، روکش لاکی است؛ اما برای سیم‌پیچی‌های توان بالا از فن خنک‌کننده و کانال آب سرد تعبیه شده بر روی موتور بهره می‌گیرند.
تعمیرات الکتروموتور
پرکاربردترین فلز برای سیم پیچی الکتروموتور
فلزات متنوعی برای سیم پیچی الکتروموتور وجود دارد و پیدا کردن گزینه ایده‌آل برای یک کاربرد خاص، دشوار است. به عنوان یک قاعده کلی، هیچ ماده مشخصی برای تمامی انواع سیم پیچی موتور الکتریکی کارایی ندارد. در واقع انتخاب مناسب به بودجه، هدایت الکتریکی، چگالی و انعطاف‌پذیری طراح بستگی دارد.
با این وجود یکی از مطلوب‌ترین و رایج‌ترین مواد جهت سیم پیچی الکتروموتور، مس است. علت این مساله در درجه اول به دلیل رسانایی الکتریکی بالای این فلز و همچنین هزینه نسبتاً پایین آن است. در صنایع مختلف، تولیدکنندگان و یا تعمیرکنندگان الکتروموتور معمولاً از مس با پوشش لعابی (لاکی) بسیار نازک استفاده میکنند، زیرا از اتصال کوتاه جلوگیری می‌کند و طول عمر و کارایی سیم را افزایش می‌دهد. با این وجود، چالش اصلی در استفاده از مس در فرآیند سیم پیچی الکتروموتور، چگالی بالای آن است. در واقع برای کاربری‌هایی که به مواد سبک نیاز است؛ مثل هواپیما و یا وسایل نقلیه الکتریکی، انتخاب مس، گزینه مناسبی نیست.
سیم پیچی الکتروموتور
ابزارهای لازم برای تعمیرات و سیم پیچی الکتروموتور
زمانی که می‌خواهید یک الکتروموتور را سیم‌پیچی کنید، سه دسته ابزار لازم دارید؛
- ابزارهایی برای افزایش ایمنی خود
- ابزارهایی برای افزایش ایمنی الکتروموتور
- ابزارهایی برای اجرای مراحل سیم‌پیچی الکتروموتور
در راستای افزایش ایمنی خود و حفظ کردن خود از خطرات احتمالی، دستکش مخصوص یک ضرورت است. حتماً قبل از دست زدن به الکتروموتور از دستکش مخصوص استفاده کنید زیرا اگر در سیم پیچی الکتروموتور شما اشکالی وجود داشته باشد، خطر برق‌گرفتگی بسیار بالاست.
همانطور که اشاره کردیم، سیم‌پیچی الکتروموتور با مس بهترین گزینه بوده اما از آنجا که مس رسانای الکتریکی است، تمامی این سیم‌های مسی با یک عایق لاکی نازک پوشانده شده. پس علاوه بر دستکش مخصوص به سیم مسی با عایق لاکی نیاز دارید.
آخرین مورد در این دسته، عایق‌های الکتریکی و حرارتی است. در جریان تعمیرات و سیم پیچی الکتروموتور، قبل از هر چیز یک مرحله عایق‌بندی اولیه وجود دارد و پس از اتمام این مرحله، کلاف‌بندی نهایی نیز بایستی انجام شود. با توجه به این مراحل شما به تجهیزات عایق‌بندی الکتروموتور نیاز دارید.
علاوه بر این، لوازم اتوماتیک سیم‌پیچی نیز برای هر سیم‌پیچ و یا تعمیرکار الکتروموتور اهمیت دارد. این ابزارها به فرد این امکان را می‌دهد تا اقدامات مختلف را با سرعت و دقت بیشتری به سرانجام برساند. در واقع داشتن این لوازم به کیفیت و سرعت کار شما می‌افزاید اما داشتن آنها اجباری نیست. از طرفی در مواردی که تعمیر و سیم پیچی الکتروموتور پیچیده‌ای را پیش رو نداریم، می‌توان از ابزارهای معمول استفاده کرد.
تعمیرگاه و فروشگاه الکتروچکاپ با در اختیار داشتن وسایل و تجهیزات اتوماتیک و به روز، فرآیند تعمیرات و سیم پیچی الکتروموتور را سرعت می‌بخشد. اگر بخواهیم برخی از مهمترین ابزارهای تعمیرات و سیم پیچی الکتروموتور را نام ببریم، به این موارد اشاره میکنیم؛ انواع سنبه نشان، انواع پیچ گوشتی، انواع چکش پلاستیکی، آچار فرانسه و بکس زاویه‌دار، قلم هیلتی، انواع پولی کش و بلبرینگ کش، آچار تخت و رینگی، کولیس ورنیه و میکرومتر.
تعمیرات و سیم پیچی الکتروموتور سوخته چگونه است؟
تعمیرات و سیم پیچی الکتروموتور به مهارت و تخصص نیاز دارد زیرا کار حساسی است و تجربه در این مسیر اهمیت فراوانی دارد. در این بخش مراحل سیم‌پیچی یک الکتروموتور سوخته را با ذکر جزییات کاربردی بررسی میکنیم؛
هر جا که سر برگردانید می‌توانید یک الکتروموتور ببینید از کولر آبی، پمپ آب و آسانسور در منزل گرفته تا بزرگترین صنایع و کارگاه‌ها. از سوی دیگر قیمت مسی که در الکتروموتور به کار رفته روز به روز تغییر می‌کند، بنابراین گزینه تعمیر الکتروموتور یک انتخاب عاقلانه و منطقی است. چنانچه بدنبال تعمیر یک الکتروموتور سوخته هستید، حتماً و حتماً به سراغ افراد معتبر و باتجربه بروید. اگر در ادامه متن با فروشگاه الکتروچکاپ همراه باشید، متوجه این تاکید می‌شوید.
تعمیر الکتروموتور
سیم پیچی موتور الکتریکی جزییات زیادی دارد. به عنوان مثال بسیار مهم است که یک الکتروموتور در چه فضایی مورد استفاده قرار گرفته است. یک الکتروموتور که در کارخانه سنگ استفاده میشود، به دلیل قرار گرفتن در معرض گرد و خاک حاصل از برش سنگها در طول زمان آسیب می‌بیند.
این گرد و خاک وارد الکتروموتور میشود، بلبرینگ را خشک می‌کند و جلوی روان کارکردنش را می‌گیرد یا حتی این گرد و خاک با رطوبت و گرمایی که در محیط وجود داره لا به لای پره های الکتروموتور را پر میکنند و باعث میشوند عمل خنک کاری با هوا درست صورت نگیرد. مجموعه این عوامل بر عملکرد و عمر الکتروموتور تاثیر منفی می‌گذارد و آن را به ورطه سوختگی می‌کشاند.
برخی از الکتروموتورها نیز به صورت مستقیم در معرض آفتاب، رطوبت و یا باران قرار می‌گیرند. باز کردن پیچ الکتروموتوری که در معرض رطوبت قرار گرفته و سوخته، قلق خاصی دارد. پس تعمیرکار و حتی مشتری باید بداند که این الکتروموتور در چه شرایطی بوده. من به شخصه در کارگاهم بارها با الکتروموتورهایی رو به رو شدم که درِ آنها شکسته است. فکر می‌کنید چرا؟ چون تعمیرکار قبلی نتوانسته پیچ را باز کند و با اعمال فشار غیر اصولی در الکتروموتور را شکسته است. در واقع ضربه‌های نامتعارف و شدید، درِ الکتروموتور را می‌شکند.
مثلاً شما اگر در محور اصلی پیچ (دقیقاً وسط پیچ) ضربه بزنید، پیچ به راحتی باز میشود و نیاز به اعمال فشار بیش از حد ندارد. اما برخی تعمیرکاران این تجربه را ندارند و از کنار و محل نامناسب ضربه می‌زنند و این مساله باعث شکستگی، خرابی و آسیب بیشتر جاپیچ و رزوه میشود. پس باز کردن درِ الکتروموتور اولین ریزه‌کاری است که باید رعایت شود. درِ الکتروموتور به صورت دایره‌ای شکل است و از هر سمت بسته شود باید سر جای خود قرار گیرد. در تعمیرگاه الکتروچکاپ حتی جای پیچ‌ها هم عوض نمی‌شود و مطابق با همان مدلی که کارخانه بسته و الکتروموتور را بالانس کرده، پیچیده میشود تا تعادل آن حفظ گردد.
پس از مرحله باز کردن درِ الکتروموتور، نوبت خارج کردن سیم‌های سوخته است. در برخی از الکتروموتورها پس از آسیب، به دلیل تداوم جریان برق، بالا بودن فیوز آمپر و نچرخیدن دینام، سیم‌ها ذوب میشود. در واقع سیم‌ها به همدیگر چسبیده و از رشته‌های سیم در برخی قسمت ها فقط یک گلوله مسی باقی می‌ماند.
از سوی دیگر هسته الکتروموتور آهنی و جنس سیم‌ها از مس است، در اثر سوختن الکتروموتور این دو فلز به میزان متفاوتی گرما را انقال میدهند. وضع زمانی بدتر میشود که عایق کار شده در هسته بین سیم ها لاکی و شیار ها که از جنس پلاستیک است نیز در داخل شیارها می‌چسبد. این بدین معناست که؛ فرآیند بیرون آوردن سیم‌ها نیاز به مهارت دارد و کار آسانی نیست.
الکتروموتور یک پوسته بیرونی دارد و قسمتی را که سیم‌ها درون آن قرار می‌گیرد و حالت شیار شیار دارد، هسته الکتروموتور می‌نامیم. نکته بسیار مهمی که در جریان خارج کردن سیم‌ها اهمیت دارد این است که؛ هسته نباید جابه جا شود. معمولاً موقع درآوردن سیم اگر سیم‌پیچ به اندازه کافی مهارت نداشته باشد یا بی‌دقتی کند، به هسته الکتروموتور فشار زیادی وارد می‌کند و در نهایت هسته جا به جا میشود. جا به جایی هسته تمامی معادلات را به هم می‌ریزد. در واقع الکتروموتور تنها در صورتی کار می‌کند که هسته سر جای خود قرار گیرد.
تا به حال شکل و شمایل الکتروموتور دقت کرده‌اید؟ چرا آن را به شکل لایه لایه ساخته‌اند؟
علت اصلی این مساله این است که اگر هسته الکتروموتور را به شکل یک بالک کامل طراحی کنند، هسته داغ شده و کارایی خود را از دست می‌دهد. در واقع فرآیندی که بایستی بین قطب‌های مختلف هسته و حرکت الکترون‌ها اتفاق بیفتد، انجام نمی‌شود. در واقع فرم هسته الکتروموتور به گونه‌ای است که لایه‌های مختلف را با پرچ به یکدیگر متصل کرده و درون پوسته قرار داده‌اند. این مساله زمانی اهمیت می‌یابد که موقع خارج کردن سیم‌ها، احتمال دارد این لایه‌ها جدا شود. بنابراین فروشگاه و تعمیرگاه الکتروچکاپ دو روش برای جداسازی سیم‌ها پیشنهاد می‌کند؛
- زمانیکه یک الکتروموتور فابریک کارخانه می‌سوزد، جهت جداسازی سیم‌ها از داخل هسته از قلم هیلتی استفاده میشود. پلی‌استر یک ماده شیمیایی در ابتدا غلیظ است و وقتی خشک میشود، بسیار سفت و سخت شده و دیگر سیم های آغشته به آن با دست جدا نمی‌شوند. در این حالت قلم هیلتی به همراه چکش با یا اخیرا با هیلتی های کوچک دستی مشکل حل میشود. این قلم را لبه سیم‌ها گذاشته و با چکش به آن ضربه میزنیم. در نهایت سیم‌ها از لبه شیار جدا شده و از درون آن تخلیه میشود.
- در شرایطی که الکتروموتور دومین یا چندین بار است که تعمیر میشود، چون از لاک برای استحکام سیم پیچ ها استفاده شده ، کار جداسازی راحت‌تر است. در این حالت سیم‌ها را از یک طرف قیچی میکنیم و از طرف دیگر با فشار انبردست از درون شیارها خارج میکنیم.
تعمیر موتور الکتریکی
تا اینجا موفق شدیم سیم‌ها را از داخل الکتروموتور خارج کنیم. پس از این مرحله نوبت تمیزکاری است. نکته بسیار مهم و کلیدی این است که داخل شیارها هیچ ماده اضافی مثل پلیسه ها یا عایق نباید باشد. کاملاً پاک. زیرا اندازه شیارها دقیقاً بر اساس محاسبات کارخانه، گنجایش میزان مشخصی سیم را دارد. یعنی وقتی سیم پیچی کارخانه رو اجرا میکنیم،
به هیچ عنوان جایی برای سیم اضافه وجود ندارد. به همین خاطر باید داخل شیارها تمیزِ تمیز باشد و هیج ماده اضافه و زائدی نباید داخل شیارها باقی مانده باشد. جهت پاکسازی در موارد خاص شعله می‌گیریم یا عموما از فرچه سیمی استفاده میکنیم . به این نکته توجه کنید که اگر الکتروموتور روغنی باشد باید با کارواش یا هر روش دیگر شسته شود و روغن نیز کاملاً از سطح شیارها پاک شود.
تعمیر دینام
مرحله بعدی عایق‌گذاری است. عایق الکتروموتور باید دقیقاً متناسب و فیت شیار باشد. هیچگاه این مساله را دست کم نگیرید زیرا نادیده گرفتن همین نکته می‌تواند تمام وقت، انرژی و پول شما را هدر دهد و باعث شود به نتیجه دلخواه نرسید. اگر این عایق بزرگتر از شیار باشد، مثلاً شیار 10 سانتی‌متر است و عایق شما 12 سانتی‌متر باشد یا حتی 5/10 سانتی‌متر باشد. در این وضعیت وقتی سیم به همراه عایق درون شیار قرار می‌گیرد، بزرگتر بودن عایق نسبت به شیار باعث جلو عقب رفتن آن میشود (اصطلاحاً بازی می‌کند و فیت نیست).
نکته اصلی در اندازه عایق این است که عایق‌ها را با در نظر گرفتن نسبتی مشخص، اضافه‌تر در نظر می‌گیرند تا سر و ته آن را خم کنند. وقتی که عایق داخل شیار گذاشته میشود به واسطه این خم شدن، سر و ته آن محکم میشود و به هیچ وجه تکان نمی‌خورد. یعنی بهترین عایق‌بندی حالتی است که هم از لحاظ طولی با احتساب خم شدن، اندازه شیار باشد، هم اینکه سطح داخل شیار را بگیرد. داخل شیار هم عرض مشخصی دارد. این شیار حالت یو شکل (U) دارد و عایق کامل باید کف این شیار را بپوشاند.
از این نکته غافل نشوید که وقتی الکتروموتور روشن و فعال است، سیم درون شیارها بسیار داغ شده و حرارت بالایی را دارد. در صورتیکه عایق سیم، تحمل این گرما و حرارت را نداشته باشد، ذوب شده و درنهایت سیم‌های لخت و بدون عایق به آهن هسته برخورد کرده، جرقه میزند و می‌سوزد. پس عایق‌بندی و نوع عایقی که استفاده میشود در نتیجه نهایی بسیار تاثیر دارد.
تعمیر الکتروموتور صنعتی
پیچیدن سیم مرحله بعدی است. در فرآیند تولید و ساخت هر الکتروموتوری، قطر یونیک و خاصی برای سیم‌ها در نظر گرفته میشود. فرمول‌هایی وجود دارد که می‌توانیم بر اساس آنها، قطر سیم‌ها را به هم تبدیل کنیم. به عنوان مثال سیمی با قطر 85 صدم میلی‌متر را می‌توان با حفظ کارایی، به دو سیم 60 صدم میلی‌متر یا حتی سه سیم 50 صدم میلی‌متر تبدیل کرد. این کار بیشتر برای پیچیدن الکتروموتورهای سنگین کاربرد دارد. در واقع خم کردن یک سیم به قطر دو میلی‌متر بسیار کار سختی است، مخصوصاً زمانی که شما با پیچیدن سی دور سیم رو به رو هستید!
به همین دلیل تبدیل ضرورت دارد اما به یاد داشته باشید که نباید تعداد دور را تغیر دهید. دقیقاً باید همان مقداری که هست پیچیده شود، نه بیشتر و نه کمتر. تعمیرگاه و فروشگاه الکتروچکاپ همان فرمول‌هایی که برای تبدیل قطر سیم‌ها به کار می‌گیرد، در جدول زیر قرار داده است؛
|
ولت 380 Y
|
ولت 380 Y
|
||||
|---|---|---|---|---|---|
|
قطر هر لایه سیم به میلی متر
|
قطر هر لایه سیم به میلی متر
|
||||
|
سه لا
|
دو لا
|
یک لا
|
سه لا
|
دو لا
|
یک لا
|
|
0/90+0/90+0/90
|
1/10+1/10
|
1/55
|
0/20+0/25+0/25
|
0/30+0/25
|
0/40
|
|
0/90+0/90+0/95
|
1/15+1/15
|
1/60
|
0/25+0/25+0/25
|
0/30+0/35
|
0/45
|
|
0/95+0/95+0/95
|
1/15+1/15
|
1/65
|
0/30+0/30+0/30
|
0/35+0/35
|
0/50
|
|
0/95+0/95+1/00
|
1/20+1/20
|
1/70
|
0/30+0/30+0/35
|
0/40+0/40
|
0/55
|
|
1/00+1/00+1/00
|
1/25+1/25
|
1/75
|
0/35+0/35+0/35
|
0/40+0/45
|
0/60
|
|
1/05+1/05+1/05
|
1/25+1/30
|
1/80
|
0/35+0/35+0/40
|
0/45+0/45
|
0/65
|
|
1/05+1/05+1/10
|
1/30+1/30
|
1/85
|
0/40+0/40+0/40
|
0/50+0/50
|
0/70
|
|
1/10+1/10+1/10
|
1/35+1/35
|
1/90
|
0/40+0/40+0/45
|
0/55+0/50
|
0/75
|
|
1/10+1/10+1/15
|
1/35+1/40
|
1/95
|
0/45+0/45+0/45
|
0/55+0/55
|
0/80
|
|
1/15+1/15+1/15
|
1/40+1/40
|
2/00
|
0/50+0/50+0/50
|
0/60+0/60
|
0/85
|
|
1/20+1/20+1/20
|
1/45+1/50
|
2/10
|
0/50+0/50+0/55
|
0/65+0/65
|
0/90
|
|
1/25+1/25+1/25
|
1/55+1/55
|
2/20
|
0/55+0/55+0/55
|
0/65+0/70
|
0/95
|
|
1/30+1/30+1/30
|
1/60+1/60
|
2/30
|
0/60+0/60+0/60
|
0/70+0/70
|
1/00
|
|
1/40+1/40+1/40
|
1/70+1/70
|
2/40
|
0/60+0/60+0/65
|
0/75+0/75
|
1/05
|
|
1/45+1/45+1/45
|
1/75+1/80
|
2/50
|
0/60+0/65+0/65
|
0/80+/075
|
1/10
|
|
1/50+1/50+1/50
|
1/85+1/85
|
2/60
|
0/60+0/70+0/70
|
0/80+0/85
|
1/15
|
|
1/55+1/55+1/55
|
1/90+1/90
|
2/70
|
0/70+0/70+0/70
|
0/85+0/85
|
1/20
|
|
1/60+1/60+1/60
|
2/00+2/00
|
2/80
|
0/70+0/70+0/75
|
0/80+0/90
|
1/25
|
|
1/65+1/65+1/70
|
2/05+2/05
|
2/90
|
0/75+0/75+0/75
|
0/90+0/90
|
1/30
|
|
1/70+1/75+1/75
|
2/10+2/10
|
3/00
|
0/75+0/80+0/80
|
0/95+0/95
|
1/35
|
|
1/80+1/80+1/80
|
2/20+2/20
|
3/10
|
0/80+0/80+0/80
|
1/00+1/00
|
1/40
|
|
1/85+1/85+1/85
|
2/25+2/25
|
3/20
|
0/80+0/85+0/85
|
1/05+1/00
|
1/45
|
|
1/90+1/90+1/90
|
2/35+2/35
|
3/30
|
0/85+0/85+0/85
|
1/05+1/05
|
1/50
|
اندازه بوبین نیز در این داستان اهمیت دارد. بوبین همان کلاف سیم‌پیچی است که به دور یک هسته پیچیده میشود و حالت بیضی شکل دارد. بوبین که به نام کویل هم خوانده میشود باید دقیقاً اندازه شیار باشد. کوچک یا بزرگ بودن بوبین هر کدام مشکلات خود را دارد. اگر بوبین کوچک باشد، موقع جا زدن درست کار نمی‌کند و در صورتیکه زور و فشار مضاعف بر آن وارد شود به لبه‌های شیارها گیر کرده، خراشیده میشود، جرقه میزند و کار نمی‌کند. نهایت خطایی که می‌توان در اندازه گیری این سیم‌ها لحاظ کرد، حدود پنج تا ده میلی‌متر است.
اگر بوبین بزرگ باشد نیز درِ الکتروموتور به روتور گیر کرده و درست بسته نمی‌شود. اندازه زدن بوبین تجربه فراوانی می‌طلبد و خیلی از تعمیرکاران الکتروموتور یا سیم‌پیچ‌ها با وجود سابقه هنوز در این قضیه مشکل دارند و نمی‌توانند اندازه‌گیری دقیق داشته باشند. فروشگاه الکتروچکاپ تمام این ریزه‌کاری‌های مربوط به تعمیرات و سیم پیچی الکتروموتور را در اثر سالها تجربه و سابقه بدست آورده، به همین خاطر شما می‌توانید تعمیرات و سیم پیچی الکتروموتور صنعتی خود را با اطمینان به ما بسپارید.
پس از جاگذاری تمام سیم‌ها، نوبت سربندی است. در این قسمت لازمه که فازها را از یکدیگر جدا کنید. مثلاً در یک الکتروموتور سه فاز 7.5 اسب، هر فاز دو جفت یا چهار بوبین دارد که باید از هم جدا شود. کار کردن صحیح الکتروموتور و چرخش درست آن مشروط به این است که بوبین‌ها با گام درست جاگذاری شود.
فاجعه آن جاست که برخی از تعمیرکاران الکتروموتور این فازها را جدا نمی‌کنند. فکر می‌کنید چرا این مرحله حذف میشود؟ علت اصلی آن ورقه‌های مقوا طوری است که برشمان نامیده میشود و در دسته کاغذهای عایق الکتریکی قرار می‌گیرد. خرید این عایق‌ها پر هزینه بوده و گران تمام میشود. به همین خاطر سیم‌پیچ‌ها برشمان را از این قسمت حذف میکنند و مواد بی‌کیفیت را جایگزین میکنند.
سیم پیچی موتور الکتریکی
یک نکته بسیار مهم در سربندی این است که باید لاک انتهای سیم‌ها را جهت اتصال، تراشیده شود. حتی برخی افراد حرفه‌ای این قسمت‌ها را ذوب میکنند. در غیر اینصورت رفت و آمد الکترون‌ها درست اتفاق نمی‌افتد. یعنی سیم باید کاملاً لخت باشد. در واقع برای اتصال کامل، هیچ چربی و لاکی نباید در این قسمت‌های سیم باشد. از سوی دیگر عایق‌بندی‌ها باید به دقت انجام شود تا این قسمت‌ها روی هم قرار نگیرد. اگر ته سیمی که سربندی شده روی هم بیفتد، دمای آن بسیار بالا می‌رود و بشدت داغ میشود.
هنوز کار تعمیرات و سیم پیچی الکتروموتور تمام نشده است و مرحله نخ‌بندی باقی مانده است. این مرحله در کارخانه‌ها برای بعضی مدل ها با استفاده از چرخ خیاطی‌های مخصوص انجام میشود و برای توان های بالا حتی دستی انجام میشود. با بستن انتهای سیم‌ها به یکدیگر، سیم‌پیچی موتور اصلاً تکان نمی‌خورد. حالا لازم است در انتهای کار به کا کلاف سیم‌های پیچیده شده لاک بزنیم. یعنی از همان لاکی که به صورت عایق نازک روی سیم‌ها بود، مجدداً در اینجا نیز استفاده میکنیم. در واقع هر جایی از سیم‌پیچی یک خراش داشته باشد با این کار پوشش داده میشود.
قبل از این مرحله باز هم سیم‌پیچی را باید با نهایت دقت بررسی کرد که مبادا سیمی پشت عایق نیفتاده باشد. زیرا افتادن سیم پشت عایق الکتروموتور باعث میشود موقع تست نهایی الکتروموتور، به واسطه برقی که در بدنه موتور است، برق‌گرفتگی رخ دهد و بسیار خطرناک است. این مورد را جدی بگیرید!
سیم پیچی الکتروموتور سنگین
تعمیرات و سیم پیچی الکتروموتور در این مرحله ، حدودا 12 ساعت زمان می‌خواهد تا کاملاً خشک شود. تعمیرگاه الکتروچکاپ این مرحله را برای الکتروموتورهای ضعیف‌تر هم اجرا می‌کند. در واقع با استفاده از حلال، لاک‌ها را تا غلظت مناسب رقیق نموده تا راحت تر به تمام نقاط سیم پیچی نفوذ کند. این کار برای الکتروموتورهای سنگین جواب نمیدهد چون نخ‌بندی در الکتروموتورهای سنگین با توجه به شدت و قدرت برقی که در لحظه شروع به کار در آن جریان می‌یابد، باید ضخامت کافی را داشته باشد. البته در برخی کارخانه‌های پیشرفته دنیا برای خشک شدن کامل لاک یا پلی استر هم از دستگاه‌های مخصوصی استفاده میکنند.
حالا باید هر آنچه را پیچیدیم، جمع‌بندی کنیم. در مرحله جمع‌بندی الکتروموتور لازم است از قبل همه چیز را علامت بزنید. دقت کنید که موقع جا زدن روتور ، سیم‌ها را زخمی نشوند. همچنین پیچ‌ها به مقدار کافی سفت شده باشد. در صورت شل بودن پیچ‌ها، تاب داشتن روتور و یا بالانس نبودن آن، خشک بودن بلبرینگ‌ها، گشاد بودن جایگاه بلبرینگ‌ها و هر خطای کوچک و بزرگ دیگری، سیم پیچی الکتروموتور ناقص بوده و دینام یا درست کار نمی‌کند و یا اصلاً روشن نمی‌شود.
اینجا واقعاً آخرین مرحله است اما آن را دست کم نگیرید. اگر الکتروموتوری در کارگاه یا کارخانه خود داشته باشید و یا تعمیرکار و سیم‌پیچ باشید به خوبی می‌دانید که الکتروموتور یک ترمینال دارد که سیم‌ها از داخل سیم‌پیچی به این قسمت میاد و از این بخش به سیستم برق متصل میشود. این قسمت را حتما با یک محافظ بپوشانید به صورتی که مانع رفتن گرد و غبار و هرگونه مواد زائد شود. بارها مشاهده شده که سیم پیچی الکتروموتور آسیب جدی دیده چون مثلاً در کارگاه نجاری بدلیل نپوشاندن همین قسمت، خاک‌ارّه به داخل الکتروموتور نفوذ کرده است. همین آلودگی و غبار در طی زمان باعث جذب رطوبت شده و عمر الکتروموتور را کم می‌کند.
انواع سیم پیچی موتور
سیم پیچی موتور را از دو نظر تقسیم‌بندی میکنند؛
- محل استفاده
- تعداد فاز موتور
در نظر داشته باشید که این یک تقسیم‌بندی اولیه است و هر کدام از موارد بالا به انواع مختلفی طبقه‌بندی میشود. مثلا سیم پیچی موتور از نظر محل استفاده به؛ سیم پیچی استاتور و سیم پیچی روتور تقسیم میشود. همچنین سیم پیچی موتور الکتریکی از نظر تعداد فاز موتور به سیم پیچی الکتروموتور تک فاز و سیم پیچی الکتروموتور سه فاز تقسیم میشود.
سیم پیچی استاتور الکتروموتور
استاتور از کلمه stationary به معنای ثابت گرفته شده و یکی از قطعات اصلی الکتروموتورها است. این قطعه از چند لایه فلز ساخته شده که به صورت یک استوانه توخالی به یکدیگر متصل شده‌اند. بر روی این لایه‌ها، شیارهایی وجود دارد که سیم‌پیچ‌ها درون این شیارها قرار می‌گیرند. این سیم‌پیچ‌ها به کلاف نیز معروف است. در طی این فرآیند می‌توان به کمک منبع تغذ یه AC (جریان متناوب) انرژی مورد نیاز برای این نوع سیم پیچی موتور را تامین کرد. همچنین بهتر است بدانید که سیم پیچی استاتور الکتروموتور به دو صورت؛ ستاره و دلتا (مثلث) انجام می‌گیرد.
سیم پیچی موتور
سیم پیچی روتور الکتروموتور
روتور بخش دیگری از موتور است که از کلمه rotating یا چرخان گرفته شده. این بخش درون استاتور در حال چرخش است. برخلاف استاتور، سیم پیچی روتور الکتروموتور بوسیله منبع DC (جریان مستقیم) تغذیه میشود و دارای دو زیرشاخه است؛
- سیم‌پیچ دور: در این روش، بین قسمت‌های مختلف تساوی وجود دارد. این برابری به این معناست که خطوط و قطب‌ها به صورت مشابه به یکدیگر وصل میشوند، تعداد خطوط با تعداد براش‌های درون سیم‌پیچ یکسان است و در نهایت تعداد سیم‌های مثبت و منفی برابر است. لازم به ذکر است که سیم‌پیچ دور برای موتورهایی با ولتاژ پایین و جریان بالا بیشتر کارایی دارد. سیم‌پیچی دور به سه دسته؛ ساده، دوبلکس و سه تایی تقسیم میشود. توضیح بیشتر این موارد در این مقاله نمی‌گنجد اما شما می‌توانید برای کسب اطلاعات بیشتر و رفع ابهام در زمینه تعمیر روتور الکتروموتور و استاتور الکتروموتور با متخصصان فروشگاه الکتروچکاپ تماس حاصل فرمایید.
- سیم‌پیچ موج: همانطور که از نام آن پیداست در این نوع سیم‌پیچ خطوط بین دو براش مثبت و منفی قرار دارد و بنابراین شبیه موج میشود. در سیم‌پیچ موج هادی‌ها به شکل دو خط موازی به یکدیگر وصل میشوند و برای موتورهای ولتاژ بالا و جریان پایین استفاده میشوند.
تعمیر و سیم پیچی الکتروموتور تک فاز
موتورهای تک‌فاز در مناطق مسکونی، مصارف خانگی و ادارات کاربرد دارند. سیم پیچی الکتروموتور تک فاز به 5 دسته؛ سیم پیچ گام کسری، سیم پیچ موتور تک فاز طرح دو فاز، سیم پیچی گام کامل، سیم پیچی موتور القایی تک فاز با راه انداز خازن دائم کار، سیم پیچی کمکی دائم در مدار یک طبقه گام کسری تقسیم میشود.
تعمیر و سیم پیچی الکتروموتور سه فاز
موتورهای سه‌فاز در صنعت استفاده میشود و کارآمدتر از موتورهای تک‌فاز هستند. در واقع موتورهای سه فاز برای کار در هر دو ولتاژ بالا و پایین طراحی شده‌اند و سیم‌پیچ‌ها را می‌توان در هر دو حالت تنظیم کرد. سیم پیچی الکتروموتور سه فاز شامل دو دسته؛ ستاره و مثلث میشود.
تعمیرات و سیم پیچی الکتروموتور
هزینه تعمیر الکتروموتور به چه عواملی بستگی دارد؟
فرقی نمی‌کند یک کارگاه کوچک داشته باشید یا کارخانه‌ای بزرگ با صدها دستگاه الکتروموتور، همیشه هزینه تعمیر الکتروموتور یک مسئله مهم و تاثیرگذار است. تاثیرگذار از آن جهت که در سود نهایی مجموعه و هزینه‌های جاری نقش مهمی بازی می‌کند.
از سوی دیگر تعمیر ابزار مهمی مثل الکتروموتور یک ضرورت است زیرا؛ نیم‌سوز شدن، مشکل در سیم‌پیچی و یا خرابی الکتروموتور می‌تواند بخشی از یک خط تولید را به کلی متوقف کند. با توجه به اهمیت این مساله، تعمیرگاه و فروشگاه الکتروچکاپ قصد دارد درمورد قیمت تعمیر الکتروموتور، علل تفاوت قیمت و راهکارهای مدیریت هزینه‌های الکتروموتور صحبت کند. با ما همراه باشید.
شاید سوال ساده‌ای به نظر برسد اما جواب چند جانبه‌ای دارد! برای پاسخگویی به این سوال، ابتدا تعمیرکار باید مشکل الکتروموتور شما را بداند. تنها در اینصورت است که می‌تواند تخمین دقیقی از هزینه‌ها داشته باشد. تشخیص در این مرحله بسیار مهم است و می‌تواند روند کار را تعیین کند. شاید الکتروموتور فقط به یک تمیز کردن نیاز داشته باشد، شاید بررسی بلبرینگ‌ها اولویت باشد و یا حتی ممکن است مشکل با یک سیم‌پیچی اساسی حل شود.
هر چیزی ممکن است. اما چه کسی می‌تواند درست و دقیقا مطابق با نیاز شما تشخیص دهد؟ تا زمانی که الکتروموتور(دینام) کاملاً بررسی نشود و تعمیرکار دقیقاً ایراد آن را نشناسد، نمی‌توانید برآورد دقیقی از هزینه دریافت کنید. قطعاً یک تعمیرکار با تجربه، کمک بزرگی به شما خواهد کرد. تعمیرگاه الکتروچکاپ با بیش از سه دهه تجربه می‌تواند به بهترین شکل پاسخگوی شما باشد.
هزینه تعمیر الکتروموتور
در اینجا برخی احتمالات را برای شما بازگو میکنیم تا دید واقع‌بینانه‌ای درمورد قیمت تعمیر الکتروموتور پیدا کنید. این مسئله تا حدود زیادی به نحوه و روش تعمیر، دقت و تجربه تعمیرکار بستگی دارد. این موارد را در ادامه توضیح می‌دهیم؛
- به طور کلی چندین ماده اولیه برای سیم‌پیچی نو به کار می‌رود. اولین و مهمترین ماده، سیم مسی است که برای سیم‌پیچی الکتروموتور استفاده میشود. سیم مسی با مدل‌های ایرانی، خارجی و قیمت‌های متفاوت، بر هزینه تمام شده‌ی سیم‌پیچی تاثیر می‌گذارد. در نظر بگیرید که قیمت مس در بازار ایران بسیار نوسان دارد و همیشه روند صعودی داشته است.
- مسئله بعدی کاغذهای عایقی است که استفاده میشود. کاغذهای عایق نیز قیمت‌ها و مدل‌های مختلف دارد. این ورق‌های عایق شامل؛ برشمان، مایلر و رادیولوژی است. در نظر داشته باشید که هر کدام از این کاغذها، قطرهای متفاوتی دارد و هر چقدر قطر آنها بیشتر شود، قیمت آن بالاتر می‌رود. اینکه از چه ورق عایق و چه قطری استفاده شود، به نوع الکتروموتور بستگی دارد. اگر قدرت الکتروموتور (بر اساس کیلووات) بالا باشد، باید از عایق ضخیم‌تری استفاده شود.
اگر این کاغذها را بر اساس قیمت و کیفیت اولویت‌بندی کنیم؛ رتبه اول به برشمان، رتبه دوم به مایلر و رتبه سوم به ورق رادیولوژی اختصاص می‌یابد. ذکر این نکته اهمیت دارد که مجموعه الکتروچکاپ برای تعمیر الکتروموتورهای سنگین، نه تنها از عایق‌های مایلر ضخیم استفاده می‌کند بلکه برای استحکام بیشتر، لبه عایق که از دو سر شیار بیرون میزند را با چسب حصیری، حمایت می‌کند. چسب حصیری با توجه به فرآیند تولیدش، بسیار گران‌قیمت است، استحکام بالایی دارد و هرگز پاره نمی‌شود. - نکته بعدی که اهمیت دارد، روپوش‌های وارنیش است. وارنیش نیز چندین مدل دارد که شامل؛ وارنیش‌های حرارتی و نسوز است. روپوش‌ها با قیمت‌ها و قطرهای متفاوت است و قاعدتاً استفاده از هر نوع وارنیش، بر هزینه نهایی تعمیرات اثر می‌گذارد.
- به این هزینه‌ها، هزینه لاک و لنت‌های برقی را نیز اضافه کنید. استفاده از این مواد نیز با توجه به کیفیت آن، قیمت متفاوتی را بر روی دست تعمیرکار می‌گذارد.
- از سوی دیگر، دستمزد سیم‌پیچ‌ها نیز قابل توجه است. تجربه، مهارت و سابقه سیم‌پیچ بسیار مهم است. این مورد را دست کم نگیرید!
شما مشتریان عزیز علاوه بر در نظر گرفتن این موارد، می‌توانید برای دریافت مشاوره و کسب اطلاعات بیشتر، با مجموعه الکتروچکاپ در تماس باشید. سوالات زیر هم می‌تواند برآورد دقیق‌تری از هزینه تعمیر الکتروموتور به شما بدهد؛
- آیا بلبرینگ‌ها نیاز به تعمیر یا تعویض دارد؟
- سایز بلبرینگ‌هایی که در الکتروموتور وجود دارد، چیست؟
- چه تعداد کلاف‌های سیم پیچ سوخته است؟
- آیا درب‌ها (براکت) ایراد دارند؟
- آیا شفت‌ها خوردگی دارند؟
- آیا روتور به بالانس کردن نیاز دارد؟
قیمت تعمیر الکتروموتور
راهکارهای مدیریت هزینه تعمیر الکتروموتور
با توجه به این نکات، ممکن است با فکر کردن به هزینه تعمیر الکتروموتور سرسام بگیرید. اما راهکارهایی وجود دارد که می‌توانید با به کارگیری آنها، هزینه‌های تعمیر و نگهداری الکتروموتور را کاهش دهید یا تعدیل کنید.
نگهداری و تعمیر مناسب و به موقع الکتروموتور همواره به عنوان یکی از روش‌های جلوگیری از افزایش مصرف انرژی در تمامی سیستم‌ها به ویژه در تعمیر الکتروموتور در نظر گرفته میشود. عدم نگهداری مناسب علاوه بر اتلاف انرژی باعث کاهش طول عمر مفید الکتروموتور خواهد شد.
در برخی موارد، تعمیر و نگهداری مهم‌تر از هزینه کردن برای خرید الکتروموتور نو است. در واقع شما می‌توانید با یک اقدام و انتخاب منطقی، عمر الکتروموتور را افزایش داده و مجموعه خود را از هزینه‌های اضافی و گزاف نجات دهید. برخی از این اقدامات در ادامه بیان شده است؛
- کنترل دما و خنک‌سازی الکتروموتور
- روغنکاری و گریس‌کاری الکتروموتور
- جلوگیری از خاموش-روشن کردن‌های اضافی
- نصب مناسب بلبرینگ و فن کوپلینگ‌ها
- نصب مناسب موتور و جلوگیری از لرزش نامناسب
- انجام بازدید دوره‌ای و تعمیر/ جایگزینی الکتروموتور
در بین راهکارهای موجود مهمترین نکته، بازدید دوره‌ای از الکتروموتور است. این بازدیدها باید روزانه، ماهانه، شش ماهه و سالانه انجام شود. در بررسی روزانه باید الکتروموتور در حین کار از نظر عدم وجود گرما، صدا، لرزش غیرعادی، وضعیت تهویه و گرفتگی فن کنترل شود. همچنین برای الکتروموتورهایی که در فضای باز و در معرض ریزش آب، سیالات و تابش آفتاب هستند، باید سایبان دستگاه چک شود.
در بررسی ماهانه باید بلبرینگ‌ها و درپوش‌های جلویی و عقبی، پوسته بدنه و جعبه اتصالات برقی به خوبی و با دقت کنترل شود. بهتر است برای اطمینان بیشتر، دور الکتروموتور توسط دورسنج بررسی شود. همچنین لازم است این اطلاعات با مشخصات مندرج بر روی پلاک الکتروموتور مقایسه شود.
هزینه تعمیر الکتروموتور
در چکاب شش ماهه آنچه اهمیت دارد، بررسی مقدار مقاومت عایق الکتروموتور، کنترل اتصالات برقی و مکانیکی و دقت به تراز افقی و عمودی الکتروموتور است. شما می‌توانید در این مرحله از راهنمایی‌های سایت الکتروچکاپ استفاده نموده و برای دریافت مشاوره با ما تماس بگیرید.
در پایان لازم است بدانید که الکتروموتور نیاز به چکاب سالانه نیز دارد. در هر سال ضروری است که وضعیت پوسته و بدنه الکتروموتور از لحاظ پوسیدگی و خوردگی بازدید شود. همچنین می‌توانید سیم‌پیچ استاتور را رطوبت زدایی و تمیز کنید. همیشه حواستان به عایق سیم‌پیچ باشد و از سالم و کافی بودن آن اطمینان حاصل فرمایید. از آنجا که در برآورد هزینه تعمیر الکتروموتور، بلبرینگ بسیار مهم و پرخرج است، حتما وضعیت آن را کنترل کنید و در صورت نیاز، تعویض و تعمیر آن را به نیروی متخصص و با تجربه بسپارید.
قیمت تعمیر الکتروموتور متغیر است. برآورد قیمت تمام شده تعمیرات به عوامل زیادی بستگی دارد؛ از نوع عایقی که برای سیم‌پیچی استفاده میشود تا تعداد کلاف‌های سوخته. همه این عوامل اهمیت دارد. با توجه به هزینه بالای تعمیر، بازدید دوره‌ای یک راهکار اساسی و مطمئن برای افزایش طول عمر الکتروموتور است. شما مشتریان عزیز از هر نوع الکتروموتوری که استفاده می‌کنید، می‌توانید روی کمک الکتروچکاپ حساب کنید. همچنین در هر مرحله از تعمیر نیز مجموعه الکتروچکاپ در کنار شماست.
سخن پایانی
تعمیرات و سیم پیچی الکتروموتور به دقت، مهارت و تجربه بالایی نیاز دارد. در تمامی مراحل سیم‌پیچی شامل؛ باز کردن درِ الکتروموتور، خارج کردن سیم‌های سوخته، تمیزکاری داخل شیارها، عایق‌بندی، پیچیدن سیم‌ها، سربندی و نخ بندی ریزه‌کاری‌های زیادی نهفته است. توصیه فروشگاه الکتروچکاپ این است که کار سیم پیچی الکتروموتور را بدون تردید به تعمیرکاران با تجربه بسپارید. این اقدام شما از صرف انرژی و هزینه تعمیر الکتروموتور اضافی و مکرر جلوگیری می‌کند. همچنین شما می‌توانید برای دریافت اطلاعات بیشتر و ثبت درخواست جهت سیم‌پیچی با ما تماس بگیرید.
سوالات متداول
از مهمترین دلایل در جریان سوختگی الکتروموتور، عبارتند از؛ نوسان برق، خشکی بلبرینگ و از دست دادن گریس، خرابی در جلو و عقب، ضربه در حین حرکت و یا رطوبت و قرار گرفتن در تماس با آب. تمامی این موارد فشار بیش از حدی به الکتروموتور، وارد می‌کند.
تعمیر و سیم پیچی الکتروموتور جزییات زیادی دارد و تمامی مراحل آن مهم است. بنابراین؛ اگر تعمیر را انتخاب کردید، حتما به سراغ افراد با تجربه و ماهر بروید. اگر پوسته الکتروموتور پوسیده باشد، اگر بخاطر بارها تعمیر، روتور و هسته آسیب دیده باشد، اگر با توجه به نیاز و کاربری مورد نظر خود به الکتروموتور قوی‌تری نیاز دارید، باید به گزینه تعویض فکر کنید.
2 دیدگاه در “تعمیرات و سیم پیچی الکتروموتور”
عالی بود
از اینکه وقت گذاشتید و مطالعه کزدین سپاس گذاریم